Almanya’da hastalık sigortası
2009 yılından beri Almanya Federal Cumhuriyetinde sabit ikametgâhı bulunan herkes hastalık sigortası yaptırmak zorundadır. Almanya’da kısa süre kalınacak olsa bile, hastalık sigortası yaptırmak gereklidir, aksi takdirde ilgili kişiye vize verilmez.
Alman Hastalık Sigortası Sisteminin özellikleri
Alman hastalık sigortası, yasal hastalık sigortası (GKV/YHS) ve özel hastalık sigortası (PKV/ÖHS) olmak üzere ikili bir karaktere sahiptir. GKV/YHS herkes tarafından erişilebilir iken, özel sağlık sigortası için belirli koşullar geçerlidir.
Avrupa Ekonomik Alanına¹ (EWR/AEA) dahil devletlerin yurttaşları ve kendileri ile sosyal güvenlik anlaşması² yapılmış ülkelerin yurttaşları, anavatanlarındaki hastalık sigortasında sigortalı kalabilirler. Almanya’ya kıyasla, diğer ülkelerin sigorta hizmetleri/ödemeleri önemli ölçüde farklılık gösterebilir. Bu nedenle sigorta edilecek kişinden mali katkı veya bir ek sigorta istenebilir.
Yasal Hastalık Sigortası (GKV/YHS) ve dayanışma ilkesi
Yasal Hastalık Sigortası primlerinin miktarı sigortalının gelirine bağlıdır. Primlerin belirlenmesinde toplam brüt gelir esas alınır ve bundan yüzde 14,6’lık standart bir prim (2019 itibariyle) alınır. Bu miktarı sigortalı ve işveren yarı yarıya yüzde 7,3’lük oranlarda öder. Ayrıca her hastalık sigortası sadece çalışanın ödeyeceği ek bir prim talep eder. Gelir eşiği (2019: ayda 4.537,50 Avro) aşıldığında, prim hesaplamasında bu fazla gelir bir rol oynamaz. Yasal Hastalık Sigortasında çocuklar ve anne/babalar bir aile sigortası üzerinden ücretsiz olarak birlikte sigortalanabilir.
Bazı kişilerin bir Yasal Hastalık Sigortası üyesi olma zorunluluğu vardır. Örneğin aşağıdakiler bu gruba girer:
Hizmetliler (brüt gelirleri zorunlu sigorta limiti altında olanlar)
Emekliler (sigorta öncesi süre dolduğunda)
İşsizlik parası I alanlar
Özel Hastalık Sigortasında bireysel ödemeler (PKV/ÖHS)
Herkes Özel Hastalık Sigortasına (PKV/ÖHS) üye olamaz. Brüt gelirleri zorunlu sigorta limitini aşan işçiler (2019: ayda 5.062,50 €) PKV/ÖHS’de sigortalanabilir. İlgili kişiler verecekleri bir dilekçe ile sigorta yükümlülüğünden muaf tutulmalarını sağlamak zorundadır. Genellikle hastalık sigortaları, Almanya’da minimum bir daimi ikamet süresi talep etmektedir. Yabancı uyruklu sigortalılar, uzun vadeli bir sigorta süresini belgelemek zorundadır. Birçok özel hastalık sigortası şirketi, bu gruba ihtiyaçlara ve ikamet süresine uyarlanmış özel tarifeler sunmaktadır.
Özel hastalık sigortasına başvuru yapıldığında, ilgili kişiye sağlık durumu hakkında ayrıntılı sorular yöneltilir (sağlık kontrolü). Sigortalı kişi ülkesine döndüğünde Alman sigorta kapsamı sona erer.
Aşağıdaki gruplar genellikle özel sigortalıdır:
Hizmetliler (brüt gelirleri zorunlu sigorta limitini aşan kişiler)
Devlet memurları
Serbest çalışanlar ve serbest meslek sahipleri
Özel hastalık sigortası primleri, gelirden bağımsız olarak ilgili kişinin sağlık durumuna, yaşına ve verilen hizmetin kapsamına göre belirlenir. Primler, her sigortalıya özel olarak belirlenir.
Özel sağlık sigortası tarafından sunulan hizmetler/ödemeler yelpazesi, yasal düzenlemelere tabi değildir ve yasal hastalık sigortalarından çok daha kapsamlıdır. Ayrıca sunulan hizmetler/ödemeler, sigortalıya özel olarak uyarlanabilir. Her türlü tedavi masrafını, sigortalı önce kendisi öder. Sigorta kurumu, bu meblağı bir fatura ibrazı karşılığında sigortalıya iade eder (masraf geri ödeme ilkesi).
Tamamlayıcı (ek) sigortalar
Tamamlayıcı sigortalar, hastalık sigortası hizmet açıklarını kapatma işlevi görür. Bu sigorta sözleşmesi, özel bir sigorta şirketinde gelirden bağımsız olarak yapılır. Önemli tamamlayıcı sigortalar, örneğin tamamlayıcı bakım sigortası, tamamlayıcı diş bakımı sigortası veya tamamlayıcı hastane hizmetleri sigortasıdır.
Almanya’daki yabancı öğrenciler için sağlık sigortası
Bir Alman üniversitesi veya yüksek okulunda öğrenim görmeye başlayan tüm yabancı öğrenciler, hastalık sigortası yaptırmak zorundadır. Hastalık sigortası belgesi ibraz edilmeden üniversiteye kayıt yaptırılamaz.
Almanya’daki öğrenciler için sigorta yükümlülüğü
Öğrencilerin ikamet amacı, uyrukları ve yaşlarına göre farklı koşullar geçerlidir. Temel olarak aşağıdaki beş grup ayırt edilir:
1 Avrupa Ekonomik Alanına¹ (EWR/AEA) dahil ülkelerden veya Almanya ile sosyal güvenlik anlaşması² yapmış ülkelerden gelen öğrenciler
2 Diğer tüm ülkelerden gelen öğrenciler
3 30 yaşın üstündeki öğrenciler veya 14. sömestri tamamlamış öğrenciler
4 Yüksek öğrenime hazırlama amaçlı dil kurslarına katılanlar
5 Yabancı doktora öğrencileri ve bursiyerler
30 yaşın altındaki AB yurttaşlarının 14. sömestrden sonra hastalık sigortası
Avrupa Ekonomik Alanına¹ (EWR/AEA) dahil ülkelerden veya kendileri ile sosyal güvenlik anlaşması² yapılmış ülkelerden gelen öğrenciler, anavatanlarında hastalık sigortası yaptırdıklarını belgeledikleri takdirde hastalık sigortası yükümlülüğünden muaf tutulabilirler:
| Anavatanda hastalık sigortas | Almanya’da sigorta olanakları | Ek koşullar |
|---|---|---|
| Yasal hastalık sigortası | Bir yasal hastalık sigortasında kabul | Anavatandaki bir hastalık sigortasının European Health Insurance Card/Avrupa Sağlık Sigortası Kartı (EHIC/ASSK) |
| Özel hastalık sigortası | Özel hastalık sigortası | Anavatandaki sigortanın onayı; ödemelerin ve ilaç giderlerinin kendi hastalık sigortası tarafından yapılması/karşılanması |
| Hastalık sigortası yok | Yasal veya özel hastalık sigorta | 30 yaşından itibaren sadece özel sigorta mümkündür |
Dikkat: Almanya’da özel sigortalı olan, fakat henüz 30 yaşını doldurmamış yabancı uyruklu öğrenciler, kayıt yaptırabilmek için genellikle yasal hastalık sigortasından muaf olduklarının gösteren bir belgeye ihtiyaç duyarlar. Bundan sonra, öğrenim görme süresi içinde yasal hastalık sigortasına kabul artık mümkün değildir.
AB yurttaşı olmayan kişiler için hastalık sigortası yaptırma yükümlülüğü
Diğer tüm ülkelerden gelen öğrenciler, Almanya’da ikamet ettikleri süre boyunca yasal veya özel hastalık sigortası yaptırmak zorundadır. 30 yaşın üstünde olanlar veya 14. sömestri tamamlamış olan öğrenciler, Almanya’da yasal hastalık sigortası yaptıramazlar, bu öğrenciler özel hasatlık sigortası yaptırmak zorundadır. Bu kural, Almanya’da yüksek öğrenime hazırlama amaçlı dil kurslarına katılan kişiler için de geçerlidir.
Yasal hastalık sigortası primleri (2019 itibariyle)
| Yabancı uyruklu öğrenciler için sigorta | Hastalık sigortası primi | Bakım sigortası primi | Toplam prim |
|---|---|---|---|
| Çocuğu olmayan öğrenciler (23 yaşından itibaren) | 76,04 Avro* | 24,55 Avro** | 100,59 Avro* |
| 23 yaşına kadar veya çocuğu olan öğrencile | 76,04 Avro* | 22,69 Avro** | 98,73 Avro* |
*Yabancı uyruklu öğrenciler için yasal sigorta primleri tüm hastalık sigortası kurumlarında aynıdır. Buna, ilgili hastalık sigortasının bireysel ek primi eklenir. **Bakım sigortası primleri, çocuğu olan öğrenciler için %3,05, çocuğu olmayan 23 yaşın üstündeki öğrenciler için yüzde 3,30’dir.
Yabancı uyruklu öğrenciler, öğrenime başlamadan önce yetkili öğrenci servisine veya yabancı uyruklu öğrencilere hizmet veren öğrenci işlerine (uluslar arası ofis) danışmalıdır.
Almanya’da çalışma –
Yabancı işçiler için hastalık sigortası
Geçerli genel kural şudur: Bir işçi, çalıştığı ülkede sosyal sigortalıdır. Kısa süreli bir ikamet söz konusu olsa bile, bir Alman hastalık sigortasında sigortalı olmak gereklidir.
AB yurttaşları için hastalık sigortası koruması
Avrupa Ekonomik Alanına¹ (EWR/AEA) üye ülkelerden veya Almanya ile sosyal güvenlik anlaşması² yapmış ülkelerden gelen yabancı işçilerin, hizmetli veya serbest çalışan olmalarından bağımsız olarak, Almanya’da hastalık sigortası yaptırmaları gerekir. Bu kural, çalışan kişi başka bir üye ülkede ikamet ediyor olsa veya işverenin merkezi başka bir üye ülkede ise de geçerlidir. Ancak sadece iki istisna vardır:
1
Bir kişi aynı anda üye bir ülkede işçi olarak ve diğer bir üye ülkede serbest çalışıyorsa, bu kişinin her iki ülkede de sosyal sigortalı olması mümkündür
2
Sınırlı bir süre için yurt dışına gönderilme (maksimum 12 ay) -> Anavatanda hastalık sigortası (bunun için E 101 formu gereklidir)
AB yurttaşı olmayanlar için hastalık sigortası koruması
AB dışından gelen çalışanlar, ikamet süresinden bağımsız olarak, çalışma izinlerinin yanında belirli bir ikamet iznine sahipseler, Alman hastalık sigortası yükümlülüğüne tabidirler. Üçüncü ülkelerin yurttaşları, bu sigorta işlemi için Almanya yurt dışı temsilciliklerine veya Almanya’daki herhangi bir yabancılar dairesine başvurabilirler.
Almanya’da çalışma ve araştırma –
Yabancı işçiler ve yabancı bilim insanları için hastalık sigortası
Yabancı bilim insanları için düzenlemeler
Yabancı bilim insanları (araştırmacılar) ve yanlarındaki aile bireyleri için de hastalık sigortası bir zorunluluktur. Bu nedenle üçüncü ülkelerden gelecek olanların yola çıkmadan önce sigorta olanakları hakkına bilgi almaları gerekir: Oturma izni ancak bir hastalık sigortası belgesi sunulduğunda verilir.
Yasal düzenlemelere genel bakış:
| Gelinen ülke/İkamet türü | Hastalık sigortasına ilişkin yasal düzenlemeler |
|---|---|
| Avrupa Ekonomik Alanına¹ (EWR/AEA) dahil ülkelerden veya kendileri ile sosyal güvenlik anlaşması² yapılmış ülkelerden gelen konuk bilim insanları | Anavatandaki hastalık sigortası Almanya’da da geçerlidir (European Health Insurance Card/Avrupa Sağlık Sigortası Kartı). Anavatandaki hastalık sigortasından veya sosyal güvenlik kurumundan alınacak 1 veya 101 numaralı form gereklidir |
| Almanya’da ikamet eden yabancı bilim insanları (uzun süreli ikametlerde) | Almanya’da lisanslı bir sigorta kurumunda hastalık sigortası yaptırma yükümlülüğü Anavatanda mevcut hastalık sigortası, Almanya’daki ikamet süresi için adaylık tarifesine dönüştürülebilir |
| İş akdi bulunan yabancı bilim insanları | Yasal veya özel hastalık sigortasında Alman hastalık sigortası yükümlülüğü gereklidir |
| Burs alan yabancı bilim insanları | Sadece özel hasatlık sigortası mümkündür |
Almanya’daki göçmenler için hastalık sigortası
Almanya’ya göç etmek ve dolayısı ile sürekli ikamet etme hakkı almak isteyen kişiler, hastalık sigortası yaptırmak zorundadır. Aksi takdirde kendilerine Alman vizesi verilmez.
AB yurttaşlarının ikamet hakkı
Prensip olarak, Avrupa Birliğine üye bir ülkenin yurttaşları, çalışmıyor olsalar da herhangi bir AB ülkesinde yaşama hakkına sahiptir. Ancak bu ikamet hakkı iki koşula bağlıdır:
1
Göçmenler, göç ettikleri AB ülkesinde yaşamlarını sürdürebilecek yeterli “geçim kaynağına” sahip olduklarını belgelemek zorundadır
2
“Yeni” AB ülkesinde bir hastalık sigortası yaptırmak
AB üyesi olmayan ülkelerin yurttaşlarına ilişkin düzenlemeler
Almanya’ya girebilmek için bir vizeye ihtiyaç duyan yabancı ülke göçmenleri, Almanya’ya girişte hastalık sigortasına sahip olduklarını belgelemek zorundadırlar. Göçmenin çalışıyor veya çalışmıyor olmasına bağlı olarak, hem yasal hem de özel hastalık sigortası için farklı koşullar geçerlidir.
Almanya’daki sığınmacılar için özel düzenlemeler
Ülkelerinde siyasal veya başka nedenlerle soruşturmaya tabi tutulan kişilerin Almanya’da özel bir statüsü vardır. Prensip olarak sığınma talep eden kişiler, yasal hastalık sigortası üzerinden sigorta edilmez. Bu kişiler, hastalık durumunda Sığınmacılar İçin Sosyal Yardım Yasası (AsylbLG) uyarınca hizmet hakkına sahiptirler. İkamet statüsüne ve süresine bağlı olarak, yasa gereği farklı ödeme seviyeleri geçerlidir.
§ 4 AsylbLG uyarınca haklar şunları içerir:
Akut hastalıklarda: Bandajlar ve ilaçların sağlanması dahil tıbbi tedavi ve iyileştirmeye yönelik diğer hizmetler
Hemşirelik ve tıbbi bakım; bunlara ebelik hizmetleri ve hamileler ve loğusalara yönelik ilaç ve bandajlar dahildir
Tıbbi taramalar ve aşılar
Öğrenciler, stajyerler ve çocuk bakıcıları için Alman Hastalık Sigortası
Değişim öğrencileri, yabancı stajyerler ve Almanya’da işe başlayan çocuk bakıcıları, ikametleri süresince geçerli olan hastalık ve kaza sigortasını belgelemek zorundadır. Yabancı stajyerler ve çocuk bakıcıları, sadece ayda 450 Euro üzerinde kazandıkları takdirde sigorta yaptırmakla yükümlüdür. Fakat bu kişiler, Avrupa Ekonomik Alanından1 (EWR/AEA) ve kendileri ile sosyal güvenlik anlaşması2 yapılmış ülkelerden gelen yabancı konuklara ve ziyaretçilere uygun özel ihtiyaçları karşılayan özel hastalık sigortası yaptırabilirler.
Anavatanda mı, Almanya’da mı hastalık sigortası?
Avrupa Ekonomik Alanından¹ (EWR/AEA) gelen ziyaretçiler, Avrupa Hastalık Sigortası Kartı (EHIC/ASSK) ile Almanya’da tedavi görebilirler. İlgili kişilerin anavatanları Almanya ile hastalık sigortası mevzuatı dahil sosyal güvenlik anlaşması2 yapmışsa, belirli durumlarda Almanya’da hizmet alma talebinde bulunabilirler. Bu hizmetlerin kapsamı ilgili anlaşma ile belirlenir. İlgili kişilerin anavatanı Avrupa Ekonomik Alanında1 (EWR/AEA) değilse ve sosyal güvenlik alanında² bir anlaşma yoksa, bu kişiler özel hastalık sigortası yaptırmak zorundadır. Çocuk bakıcılarında özel hastalık sigortası ve kaza sigortası giderleri bakıcının yanlarında kaldığı aile tarafından karşılanır.
Çocuk bakıcıları için yaş sınırlaması:
Genel kural olarak: 18 ile 27 yaşları arası
Vize başvurusu için: 18 ile 26 yaşları arası
AB üyesi olmayan ülkelerden gelenler için: 18 ile 24 yaşları arası
Maksimum sigorta süresi: 12 ay
Kişilerin yurt dışında ikamet etmeye başlamadan önce kendi ülkelerinde veya kalacakları ülkede bu konu hakkında bilgi edinmelerinde yarar vardır. Bu bilgiler örneğin yetkili yurt dışı temsilciklerinden, yetkili yabancılar dairesinden veya özel olarak sigorta şirketlerinden alınabilir.
Dikkat : Tarifeler ve hizmetler, hizmeti veren kuruma göre değişir – Bu nedenle fiyatlar ve hizmetler önceden ayrıntılı biçimde kontrol edilmelidir. Ayrıca bir iş ve gezi programı çerçevesinde kısa süreliğine Almanya’da kalacak kişiler için özel tarifeler vardır.
Almanya’daki yabancılar için yararlı ipuçları
Acil durumda ne yapmalı? Acil bir durumda tıbbi yardım gerektiğinde kime başvurmanın gerektiğini ve bu yardıma nasıl ulaşılacağını bilmek önemlidir.
1. Acil durumlarda kullanılabilecek önemli telefon numaraları
Tıbbi bir tedavinin hızla ve doğrudan yapılabilmesini sağlamak için veya başka acil durumlarda aşağıdaki telefon numaraları gereklidir:
112 → Acil hekim/ ambulans ve/veya itfaiye (bütün Avrupa’da geçerlidir)
110 → Polis (Tüm acil durum telefonları ücretsiz olarak aranabilir).
2. Nöbetçi hekim servisi
Çalışma saatleri dışında tıbbi yardım alma olanakları:
- 116117 → Yasal Sağlık Sigortası Hekimleri Birliği
- Devlet hastanesi acil servis bölümüne veya yöredeki üniversite kliniğine acil kabul
3. İlaçlar ve eczaneler
İlaçlar genellikle eczanelerden temin edilir ve Almanya çok sık bir eczane ağına sahiptir. Bu eczaneler, büyük ve kırmızı bir „A” sembolü ile gösterilir. Bu arada ilaçların internet eczaneleri üzerinden temin edilmesi de yaygınlaşmıştır. Bununla birlikte şu ayırt edici hususlar vardır:
Reçeteye tabi olmayan ilaçlar hekim reçetesi olmadan temin edilebilir
Reçeteye tabi ilaçlar (örneğin antibiyotikler) önceden tıbbi muayeneyi ve ek ödemeyi gerektirir
Almanya’da acil durumlar için bir eczane acil servisi kurulmuştur. Yöredeki yetkili eczanelerin adresleri („Görevli eczane”) güncel gazetelerden
veya her eczanenin vitrininden öğrenilebilir.
4. Danışma ve yardım – Yararlı linkler
| Eğitim kurumları | Adres |
|---|---|
| Dışişleri Bakanlığı | www.auswaertiges-amt.de |
| Federal Göç ve Mülteci Dairesi | www.bamf.de |
| Yabancılar Federal Komisyonu | www.bundesauslaenderbeauftragte.de |
| Ulusal Mülteci Konseyleri | www.fluechtlingsrat.de |
| Alman Akademik Değişim Servisi (DAAD/AKDS) | www.daad.de |
| Alman Öğrenci Birliği (DSW/AÖB) e.V. | www.internationale-studierende.de |
| Rektörler Konferansı Teşvik Vakfı | www.hochschulkompass.de |
| Eyaletler Eğitim Bakanları Daimi Konferansı Sekretaryası / Yabancı Eğitim Merkezi Ofisi | www.anabin.kmk.org |
| Goethe Enstitüsü e. V. | www.goethe.de |
| Akademik Çalışma Hazırlama ve Test Geliştirme Derneği e. V. / TestDaF Enstitüsü | www.testdaf.de |
| Federal Eğitim ve Araştırma Bakanlığı | www.bmbf.de |
| Federal Sigorta Dairesi | www.bundesversicherungsamt.de |
| Politik Eğitim Federal Bürosu (bpb/peb) | www.bpb.de |
| Alman Hastalık Sigortası İrtibat Merkezi – Yurt dışı (DVKA) | www.dvka.de |
| Sağlık kurumları | Adres |
|---|---|
| Federal Sağlık Bakanlığı (BMG/FSB) | www.bundesgesundheitsministerium.de |
| Federal Sağlık Eğitimi Merkezi (BZgA) | www.bzga.de |
| Federal Önleme ve Sağlık Teşviki Derneği e. V. (BVPG) | www.bvpraevention.de |
| Almanya Bağımsız Hasta Danışmanlık Kurumu (UPD/BDK) | www.patientenberatung.de/de |
| Alman Kızıl Haç (DRK/AKH) | www.drk.de |
| Diakonia Almanya | www.diakonie.de |
| Caritas Almanya | www.caritas.de |
| Serbest Sosyal Hizmetler Federal Çalışma Topluluğu (BAGFW) | www.bagfw.de |
| Alman AIDS yardımı | www.aidshilfe.de |
| Alman Bağımlılık Merkez Ofisi e.V. (DHS) | www.dhs.de |
| Alman CYBE Topluluğu e.V. Cinsel Sağlık Destekleme Derneği | www.dstig.de |
| Alman Beslenme Kurumu e. V. | www.dge.de |
| Sağlıklı Şehirler Ağı | www.gesunde-staedte-netzwerk.de |
¹AB-/EWR ülkeleri: AB üye ülkeleri ve Lichtenstein, Norveç, İzlanda + İsviçre
²Almanya ile sosyal güvenlik anlaşması imzalamış ülkeler: Bosna Hersek, Fransa’nın deniz aşırı departmanları (Fransız Guyanası, Guadeloupe, Martinik, Mayotte, Reunion), İsrail³, Hırvatistan, Fas, Makedonya, Karadağ, Sırbistan, Türkiye ve Tunus ³Anlaşma, sadece sağlık sigortasında analık yardımı için geçerlidir.