Almanya’daki Sağlık Sigortası Sistemi

Yasal Sağlık Sigortası (GKV), tüm sigortalıların aynı oranda katkı payı ödeyecekleri şekilde yardımlaşma prensibi üzerine kurulmuştur. Güncel olarak bu oran yüzde 15,5’tir ve ödenecek olan primler buna göre hesaplanmaktadır: Primler maaştan çekilmektedir ve sağlık sigortası fonuna aktarılmaktadır. Primler, prim ölçüm sınırı adı verilen sınıra kadar tahsil edilmektedir. Her yasal sigortalı, kapsamı devlet tarafından tespit edilmiş tıbbi hizmetler almaktadır. Ayrıca sadece yasal sağlık sigortasında, çocukları ve eşleri aile sigortası kapsamında ücretsiz olarak sigortalama imkanı bulunmaktadır.

Ek sigortalar, sağlık sigortalarında ortaya çıkan açıkları kapatmada yarar sağlamaktadır. Özel sağlık sigortası şirketlerinde ek sigortalar gelirden bağımsız olarak yapılmaktadır. Ek bakım sigortası, ek diş sağlığı sigortası, ek göz sigortası ve alternatif tedavi sigortası ornek olarak belirtilecek önemli ek sigortalardır.

Bir Alman üniversitesinde ya da yüksek okulunda eğitim almaya başlayan tüm yabancı öğrencilerin sağlık sigortaları olmalıdır. Almanya Federal Cumhuriyeti’nde öğrenciler iki sistem üzerinden sigortalanabilirler: Yasal Sağlık Sigortası (GKV) ya da Özel Sağlık Sigortası (PKV).

Dikkat edilmesi gereken hususlar:

Öğrencinin ikamet amacı, geldiği ülke ve yaşına göre farklı şartlar geçerlidir. Temelde aşağıdaki beş farklı gruplar arasında değerlendirme yapılır:

• AB/AEA ülkeleri* ya da Almanya ile sosyal sigorta anlaşması* imzalamış ülkelerden gelen öğrenciler
• Diğer tüm ülkelerden gelen öğrenciler için sağlık sigortası
• 30 yaş ve üstü ya da 14 dönemi tamamlayan öğrenciler için sağlık sigortası
• Üniversite hazırlığı için dil kurslarına katılanlar
• Yabancı doktora öğrencileri ve burslu öğrenciler

AB/AEA ülkeleri ve Almanya ile sosyal sigorta anlaşması imzalamış ülkelerden gelen öğrencilerin, yaşadıkları ülkelerde sigortalı olduklarını belgelerlerse Almanya’da sağlık sigortası yaptırma zorunlulukları ortadan kalkar:

ikkat: Almanya’da özel sağlık sigortası olan, fakat 30 yaşını aşmamış olan yabancı öğrenciler, kayıt için resmi sağlık sigortası ile ilişiğinin kesildiğine dair belge göstermek zorundadır. Ancak, daha sonra öğrenim süresi boyunca resmi sağlık sigortasına geçmek mümkün değildir.

Almanya’da öğrenim gören diğer tüm ülkelerden gelenler, ikamet süreleri boyunca mutlaka ya resmi ya da özel sağlık sigortalarına kayıtlarını yapmaları gerekmektedir. 30 yaş ve üstünde ya da 14. dönemini tamamlamış olan öğrenciler, Almanya’da yasal sağlık sigortası tarafından sigortalanmazlar. Özel olarak sigortalanmaları gerekmektedir. Aynısı Almanya’da üniversite eğitimine hazırlayan dil kurslarına katılanlar için de geçerlidir.

Yabancılar için öğrenci sigorta primleri tüm sigorta kurumlarında aynıdır.

Bir özel sigortada geçici tarife sözleşmesini ilk 18 ayda yaklaşık olarak 30 Euro’dan başlayan fiyatlarla yaptırmak mümkündür. Ancak, katkılar aşağıdaki unsurlara göre değişiklik göstermektedir:

• Yaş
• Sağlık durumu
• İkamet süresi
• Tarife seçimi

Yurt dışında eğitim almadan önce, yabancı öğrencilerin ilgili öğrenci kurumu ya da yurt dışındaki akademik büroya (International Offices) başvurmaları tavsiye edilir.

* AEA Ülkeleri: AB Üye ülkeler ve Liechtenstein, Norveç, İzlanda
* Almanya ile sosyal sigorta anlaşması imzalamış ülkeler: AB/AEA Ülkeleri ve Bosna-Hersek, Fransız denizaşırı eyaletleri (Fransız Guayanası, Guadeloupe, Martinique, Réunion), Japonya, Hırvatistan, Makedonya, İsviçre, Sırbistan Karadağ, Tunus, Türkiye

Temel kural: Bir işçi bir ülkede çalışıyorsa sosyal güvencesi var demektir. Kısa vadeli çalışma sürelerinde dahi Alman Sağlık Sigortası sistemine kayıt olunması zorunludur. Federal Almanya’da iki sağlık sigortası sistemi bulunmaktadır: Yasal Sağlık Sigortası (GKV) ve Özel Sağlık Sigortası (PKV).

AB ve AEA üye ülkeleri ve Federal Almanya Cumhuriyeti ile sosyal sigorta anlaşması imzalamış ülkelerden gelen yabancı işçiler, Almanya’da işçi ya da işveren olsun fark etmeksizin her zaman sağlık sigortalarını yapmaları gerekmektedir. Düzenleme, gelir sahibinin farklı bir üye ülkede ikamet etmesinde ya da ilgili işverenin ikamet adresi farklı bir üye ülkede bulunması durumunda da geçerlidir. Ancak iki istisna mevcuttur:

• Şahıs aynı zamanda bir üye ülkede işçi ve farklı bir üye ülkede işveren olarak faaliyet gösterirse, her iki ülkede de sosyal sigorta kaydı yaptırabilir
• Yurt dışına kısa süreli sevklerde (azami 12 ay) şahıs geldiği ülkede sigortalı olur (burada E 101 formu gereklidir)

İkamet süresinden bağımsız olarak Avrupa Birliği sınırları dışından gelen gelir sahibi şahıslar, çalışma izinlerine ek olarak bir ikamet belirtebildikleri sürece Alman Sağlık Sigortası sorumluluklarına tabidir. Avrupa Birliği vatandaşı olmayanlar bunları Alman konsolosluklarından ya da Almanya’da yabancılar şubesinden talep edebilirler.

Yabancı biliminsanları (araştırmacılar) ve onlara eşlik eden aile bireyleri için de sağlık sigortası zorunludur. Özellikle Avrupa Ekonomik Topluluğu üyesi olmayan ülkelerden gelenler için henüz ülkelerinden ayrılmadan önce sigorta yaptırma olanakları hakkında bilgi edinmeleri gereklidir. Yalnız uygun bir sağlık sigortasının olması halinde oturma izni verilir.

Yasal düzenlemelere kısa bakış:

Temelde geçici olarak sosyal sigortası yaptırma sorumluluğu altına giren şahısların, yasal sağlık sigortası kapsamında belirli bir gelir sınırına kadar sigorta kaydı yaptırmaları zorunludur.

Yasal sağlık sigortasının primleri gelir düzeyine bağlıdır. İlgili brüt gelirlerden ülke çapında yüzde 15,5 (Son güncelleme 2015) düzeyinde bir prim oranı standart olarak belirlenmektedir. Bu oran sigortalıya ve işverene eşit olarak paylaştırılır. Prim, ölçüm sınırı (2015: aylık 4.125,00 Euro) adı verilen sınırın aşılmasından sonra gelir hesaplamasına dahil edilmez. Yasal sağlık sigortasında, aile sigortası kapsamında çocuklar ayrıca ücretsiz olarak sigortalanabilirler.

Aylık brüt gelirleri, sigorta sorumluluğu sınırını (2015: aylık 4.575,00 Euro) aşan yabancı işçiler, kendilerini özel olarak sigortalatabilirler. Bunun için ilgili şahıs, kendisinin sigorta yükümlülüğünü ortadan kaldıran bir beyanda bulunmalıdır. Çoğu zaman özel sağlık sigortaları sürekli ikamet adresinin asgari bir süre için Almanya’da bulunmasını ya da en azından yabancı sigortalının uzun süreli sigortalı olmasını talep etmektedirler. Birçok özel sigorta şirketi, yabancı işçinin ihtiyaçlarına ve ikamet süresine uyumlu hale getirilmiş özel tarifeler sunmaktadır.

Özel sağlık sigortası başvurusunda, sağlık durumu (sağlık kontrolü) hakkında ayrıntılı sorular sorulmaktadır. Alman sigortası, sigortalının ülkesine dönmesiyle son bulmaktadır.

Almanya’da çalışmaya başlayan değişim programı öğrencileri, yabancı stajyerler ve aupair’ler, ikamet süreleri boyunca geçerli bir sigortaya sahip olmalıdırlar. Bu sigorta güvencesi olmadan değişim, staj ve aupair görevlerini yerine getirmeleri Almanya Federal Cumhuriyeti’nde mümkün değildir. Burada amaç, herkesin bir hastalık durumunda yeterince güvence altında olmasını sağlamaktır, çünkü Almanya’da tıbbi bakım ciddi masraflara yol açmaktadır. Temel olarak Almanya’da iki farklı sağlık sigortası seçeneği bulunmaktadır: Yasal ve özel sağlık sigortaları.

AB/AEA ülkelerinden ve Almanya ile sosyal sigorta anlaşması olan ülkelerden gelen değişim programı öğrencileri, stajyerler ve aupair’ler, Almanya Federal Cumhuriyetinde gelir sahibi olmadıkları ve anavatanlarındaki sigorta kurumundan gerekli belgeleri getirebildikleri sürece Almanya’daki sağlık sigortası sorumluluğundan muaf olabilirler.

Değişim programı öğrencileri ve dil eğitimi almaya gelmiş olan öğrenciler için genel olarak yasal sağlık sigortası yaptırmak mümkün değildir. Yabancı stajyerler ve aupair’ler sadece aylık olarak 450 Euro’dan daha fazla kazandıklarında yasal sigorta yaptırmaları gerekmektedir. Bu kişiler Avrupa Birliği ve Schengen ülkeleri içerisinde yabancı misafirlerin ve ziyaretçilerin ihtiyaçlarına uygun hale getirilmiş yurtdışı sağlık sigortası yaptırabilirler. Söz konusu ülkeler arasında AB ülkelerinin tamamı, Norveç, İzlanda ve İsviçre bulunmaktadır. Sağlık sigortasının yanında kaza, ceza ve geri dönüş sigortaları da kapsama dahildir. Aşağıdaki şartlar burada temel alınmaktadır:

• Ziyaretçi 35 yaş dahil daha yaşlı olmamalıdır
• Azami sigorta süresi oniki ay olmalıdır

Dikkat: Tarife seçenekleri ve hizmetler, kuruma göre değişiklik göstermektedir ve fark kısmen çok yüksek olabilmektedir. Fiyatlar ve hizmetler bu yüzden önceden incelenmelidir.

Özel sağlık sigortaları, vize alınmasını gerektiren AB dışındaki ülkelerden gelen misafirler ve ziyaretçiler için de ziyaret süresi ve hizmetlere göre fiyatlarında değişiklik gösteren özel tarifeler sunmaktadır. Ayrıca bir Work & Travel programı kapsamında kısa süreli olarak Almanya’da bulunanlar için de ekstra tarifeler bulunmaktadır.

Birkaç özel sigorta şirketi, Almanya’da aupair’ler için bir yurtdışı seyahat sigortası sunmaktadır. Bu özel hazırlanmış sigorta, 30 yaşına kadar çeşitli şekillerde yapılabilir. Sigortalanabilecek kişi grupları aşağıda belirtilmiştir:

• Yabancı vatandaş olup Almanya’da aupair olarak çalışanlar
• Farklı ülke vatandaşlığına sahip, Almanya’da sürekli ikameti iki yıldan beri devam eden ve yurt dışında aupair olarak çalışan kişiler

Prensip olarak yurt dışına çıkmadan kendi ülkenizde ya da ikamet ettiğiniz ülkede bağımsız bir danışmanlık almanız tavsiye edilir. Bunu ilgili yabancılar şubesinin yetkili yurt dışı temsilciliklerinde ya da özel olarak sigorta şirketlerinde yapabilirsiniz.